Waarom antibiotica bij blaasproblemen niet altijd nodig is

Er worden nog steeds veel antibiotica voorgeschreven. Wanneer de blaasontstekingen in 5 tot 10 dagen oplost, wordt aangenomen dat dit door de antibiotica komt. Echter lost het zichzelf ook heel vaak op zonder antibiotica.

Dit komt omdat slechts 2 tot 5% van de blaasontstekingen en struviet bij katten worden veroorzaakt door een infectie.

Als het gaat om een bacteriële infectie, komt dit in verreweg de meeste gevallen door Escherichia coli (E.coli – 46%). De tweede en derde meest voorkomende bacterie zijn Staphylococcus spp (9%) en Streptococcus spp (5%).[1]

Antibiotica bij blaasproblemen

Alleen als er sprake is van een bacteriële infectie, heeft antibiotica zin in de bestrijding. Bij katten is dit slechts in 2 tot 5% van de gevallen zo.

Het is belangrijk om te weten om wélke bacterie het gaat. Daardoor kan een specifiekere antibiotica gekozen worden, die past bij de bestrijding van de bacterie. Er hoeft dan geen algemene kuur gegeven te worden of een trial-and-error methode te worden gebruikt.

In sommige gevallen is het ook zinvol om bij katheterisatie (preventief) antibiotica te geven, omdat dit bacteriën mee naar binnen kan brengen.[2],[3] Of je dit preventief wilt doen is een persoonlijke voorkeur.

Bij steriele (zonder infectie) blaasgruis of blaasontsteking heeft antibiotica dus géén zin, maar ondervind je kat hiervan wel de nadelen.

Omdat het zowel de goede als slechte bacteriën doodt, zorgt het voor een verminderde weerstand van je kat. Daardoor hebben juist de slechte bacteriën meer kans om te zorgen voor (weer) een infectie. Er kan makkelijk een vicieuze cirkel ontstaan van antibiotica en infecties.[4]

Probiotica voor een betere algemene afweer

Probiotica kan de effecten van antibiotica tegen gaan. Tevens wordt er gedacht dat probiotica mogelijk een manier is om terugkerende infecties te voorkomen.[5] Hierover is helaas maar weinig onderzoek voor mensen, laat staan voor katten.

Echter kun je beredeneren dat de goede bacteriën worden verspreid door het lichaam, waardoor slechte bacteriën minder kans krijgen om zich te ontwikkelen.

Zo helpen ze dus om het afweersystemen te versterken: ze nemen de stoelen alvast in. Dat betekent niet dat de slechte bacteriën helemaal geen kans meer hebben, maar wel dat ze minder kans hebben.

Let op: Dit is nog niet wetenschappelijk ondersteunt en we weten nog lang niet alles. Het kan dus zijn dat het voor de specifieke bacterie die jouw kat heeft niet werkt.

Wat is een goede probiotica?

Kenmerken van goede probiotica zijn een hoge dosering, een breed spectrum, stamnummers, een manier om de zure maag te overleven en donker glas.[6] De namen en stamnummers kun je zien als een auto[7]:

• Auto: Volkswagen (merk), Golf (soort), GTI (uitvoering)
• Bacterie: Lactobacillus (geslacht), Casei (soort), Shirota (stam)

Wil je een goede probioticum, zorg dan in ieder geval voor strengen van de Lactobacillus en Bifidobacterie. Het is handig om in het middel ook prebiotica (voeding voor de goede bacteriën) te hebben, zoals fructo-oligosachariden (FOS).[8]

Eentje die hieraan voldoet is PUUR probiotics voor hond en kat. Dit kun je mengen door het voer.

Phytonics Probiotics heeft precies dezelfde samenstelling (per mail negevraagd), maar is bij Medpets duurder.

D-mannose tegen E.coli

Een alternatief, aanvullend middel of zelfs preventief middel tegen de E.coli (en mogelijk Klebsiella) is D-mannose.

Dit is een enkelvoudige suiker (monosaccharide) die 8 keer langzamer wordt opgenomen door het lichaam dan glucose.[9] Het lijkt bij katten niet te worden opgenomen door de darmen. Daardoor beïnvloedt het de bloedsuikerspiegel niet en is dus veilig voor suikerkatten.[10]

D-mannose komt voor in cranberries, maar ook in bosbessen, perziken, appels en sinaasappels. Hierin komt het echter in zo’n kleine dosis voor, dat dit niet effectief is in de strijd tegen een bacteriële blaasinfectie. Bovendien bevatten cranberries voor katten minder verteerbare stoffen en zelfs giftige stoffen (zoals bij hogere doses benzoëzuur).

Hoe werkt D-mannose?

De blaaswand bevat suikers waar de E.coli zich aan vastklampt. Zodoende nestelen ze zich in de blaaswand, soms zo diep dat antibiotica ze niet weg krijgt/doodt. De D-mannose werkt als een magneet voor de E.coli. Het verleidt de bacterie zich te hechten aan de D-mannose. Vervolgens kan de bacterie worden uitgeplast.

Waar antibiotica dus de bacterie (en ook goede cellen) doodt, zorgt D-mannose er voor dat de bacterie verwijderd wordt. Alhoewel bleek dat het niet béter werkt dan antibiotica, werkt het ook niet sléchter.[11] Het lijkt vooral goed te werken bij herhaalde blaasontstekingen waar antibiotica niet goed (meer) werkt.

Wist je dat…

Vaak wordt gedacht dat de cranberries verzurend werken voor de urine pH. Dit lijkt niet waar te zijn. De PRAL (potential renal acid load) is -1,6. Dit betekent dat het juist alkaliserend werkt (lees meer in ‘Urine pH waarde’).

De werkzame stoffen D-mannose en proanthocyanidinen (PAC’s) zorgen voor de effectieve werking. De eerste heeft de magnetische werking. De PAC’s zorgen er voor dat de bacteriën zich in de eerste plaats niet kunnen hechten aan de blaaswand (alhoewel het niet werkt bij elke streng E.coli).[12] Hierdoor zijn geconcentreerde poeders effectiever dan bijvoorbeeld cranberrysap.

Dosis

De gepoederde vorm is een concentraat, waardoor een 250 – 500mg per dag (1/8 – ¼ theelepel) voldoende zijn.[13] Je kunt dit verdelen over 3-4 porties. Meng het met water (liever niet met melk) of door het voer.

Zijn er bijwerkingen van D-mannose?

Op het internet lees ik veel verhalen dat er geen bijwerkingen zijn. Echter zijn dit allemaal anekdotisch verhalen en wetenschappelijk onderzoek heb ik niet gevonden. Deze blog geeft aan dat er wel mogelijk bijwerkingen zijn (bij mensen):

• Diarree of minder stevige ontlasting
• Darmproblemen, zoals maagpijn, opgeblazen gevoel en slechtere spijsvertering
• In heel sommige gevallen blaasirritatie, huiduitslag en jeuk.

Ook VetInfo meldt dat het mogelijk tot problemen kan leiden als je kat er gevoelig voor is. Desalniettemin lijken deze bijwerkingen niet tot nauwelijks voor te komen bij de poedervorm, maar toch is het belangrijk hierop te letten.

Aan de andere kant heeft het ook een aantal belangrijke voordelen. Zo heeft het geen invloed op de pH waarde, de bloedsuikerspiegel, de alvleesklier (insuline) of de goede bacteriën.[14]

Welke D-mannose is geschikt voor je kat?

Gedacht wordt dat je natuurlijke versie beter is dat de synthetische versie. Dit kun je testen door de poeder op te lossen in water: de synthetische variant lost niet helemaal op.

Let ook goed op welke hulpstoffen er gebruikt worden in het poeder (vaak voor mensen), want niet alles is goed voor je kat.

Utrin is een merk speciaal voor katten en honden. De ingrediënten zijn: D-mannose, cranberry (vaccinium macrocarpon), cellulose, leverextractpoeder en silica.

Vitamine C (ascorbinezuur) in de strijd tegen bacteriën

Vitamine C heeft mogelijk immuun verhogende eigenschappen waardoor bacteriën beter bestreden worden. Een review van meerdere onderzoeken over de werking hiervan liet zien dat het mogelijk een ondersteunende werkzaamheid heeft bij een verkoudheid[15] en mogelijk andere ziekten.[16]

Helaas heb ik geen wetenschappelijke informatie gevonden over de werking van vitamine C bij katten. Zij produceren zelf vitamine C in hun lever, iets wat wij mensen niet kunnen.[17] Dit is een belangrijk verschil, waardoor we niet zomaar conclusies die voor mensen gelden kunnen toeschrijven aan katten.

Hoe werkt vitamine C?

Er zijn meerdere veronderstellingen hoe vitamine C (ascorbinezuur) werkt bij blaasontstekingen (bij mensen). Mogelijk  werkt dit (deels) in samenwerking met elkaar. Hieronder bespreek ik 3 opties.

1 - Het maakt de urine zuur en doodt zo de bacterie

Sommige bacteriën kunnen slecht overleven in een zure omgeving. Voor E.coli is dit bij een pH van minder dan 5,5.[18],[19],[20] Bij mensen is hiervoor een enorme hoeveelheid vitamine C nodig, waarbij de pH nog steeds niet voldoende daalde.[21] Zelfs 2 gram, wat bijwerkingen zoals diarree en nierfalen veroorzaakte, was onvoldoende.[18]

Voor katten is een gezonde urine pH tussen de 6 en 6,5 (zie ‘Urine pH waarden’). Voor E.coli is dit juist een optimale omgeving om zich te vermenigvuldigen, net zoals voor Klebsiella. Verder verzuren is echter niet verstandig, omdat met een pH onder 6 de kans op calcium-oxalaat stenen toeneemt.

Natrium ascorbaat in plaats van ascorbine zuur?

In het geval van E.coli blaasontsteking lijkt (bij mensen) juist natrium ascorbaat beter te werken, omdat die alkaliserend werkt.[22] Daardoor vertraagt E.coli in groei. Ook ontgift het de bacteriële lipo-polysaccharide (LPS)[23], die onder andere bestaat uit lipide A (endotoxine). Deze lipide A zorgt voor de koorts- en immuunreacties.[24]

Helaas is dit alkaliseren van de urine het laatste wat je wil in verband met struviet, waardoor je enigszins in de spagaat zit.

2 - Het blokkeert de vermenigvuldiging van de bacteriën

Vitamine C stimuleert de aanmaak van het eiwit interferon en dat zou de vermenigvuldiging van bacteriële ziektekiemen tegengaan.[25] Het zo specifiek nuttig zijn in het stoppen van de groei van E.coli.

3 - Het ondersteunt het immuunsysteem door vrije radicalen op te ruimen

Vitamine C is een antioxidant. Dit betekent dat het vrije radicalen kan opruimen die mogelijk ziekte veroorzaken.[26] Je kunt beredeneren dat hoe effectiever dit gebeurt, hoe sneller het immuunsysteem de blaasinfectie kan bestrijden.

Dosis

Normaal maken katten hun eigen vitamine C aan en is supplementatie onnodig, tenzij er sprake is van ziekte waardoor dit niet meer goed lukt. Ook als immuunbooster kan het mogelijk helpen. PetMD raad 30, 60 of 100mg per dag aan, alhoewel sommige sites veel meer aanraden (zoals deze en deze). Ik durf geen uitspraken te doen over wat juist is.

Belangrijk: Overleg met je/een holistische dierenarts die ervaring heeft van blaasaandoeningen bij de kat en het voorschrijven van vitamine C over de doseringen en het gebruik.

Zijn er bijwerkingen van vitamine C?

Bij een te hoge dosis in een keer, kan er sprake zijn van diarree en buikpijn. Daarom is het verstandig de maximale hoeveelheid te verdelen over 3 of 4 maaltijden en met weinig te beginnen.

Daarnaast heeft het mogelijk invloed op de eigen aanmaak van vitamine C in de lever. Desalniettemin blijken ratten en muizen, die ook zelf vitamine C aanmaken, wel baat te hebben bij vitamine C supplementen.[15]

Tot slot wordt vitamine C omgezet in onder andere oxalaat. Hierdoor kan bij katten die gevoelig zijn voor calcium-oxalaat stenen de kans hierop vergroot worden.[17],[27] Daarom is het niet verstandig Vitamine C te geven aan katten die calcium-oxalaat stenen hebben, of bij een lage urine pH (

Vitamine C is oplosbaar in water, waardoor een teveel met de urine en/of ontlasting verdwijnt. Daardoor zal acute vergiftiging niet (snel) optreden.

Welke vitamine C is geschikt voor je kat?

Als je vitamine C wil kopen, moet je goed opletten dat het gaat om ascorbinezuur. Soms wordt er namelijk ook natrium ascorbaat (natrium is ‘sodium’ in het Engels) en calcium ascorbaat gebruikt.

Als je gaat voor tabletten, let dan goed op de andere stoffen die gebruikt worden. Vaak zijn die niet zo goed voor je kat. Daarom kun je beter een poedervorm nemen.

In het product van PUUR Cranberry zit ascorbinezuur. Hierin zit ook proanthocyaniden, welke voorkomen dat de E.coli bacteriën zich kunnen hechten aan de blaaswand en urinewegen. Zo kun je op twee manieren proberen de blaasontsteking aan te pakken.

Zilverwater (colloïdaal zilver)

Op internet wordt zilverwater aangehaald als natuurlijke antibioticum, voornamelijk tegen Staphylococcus en Streptococcus.[28]

Vaak wordt aangehaald dat zilverwater:

• Natuurlijk is
• Voor 1928 veel gebruikt werd als antibioticum[29] (toen werd penicilline uitgevonden)
• Geen bijwerkingen of negatieve gezondheidsgevolgen heeft.

Dat het ‘natuurlijk’ is (in hoeverre zilver natuurlijk is voor het lichaam) en dat het vroeger veel gebruikt werd, wil echter nog niet zeggen dat het een goede oplossing is.

Schadelijke effecten van zilverwater

Of zilverwater echt zo veilig is als wordt beweerd, bevalt te betwijfelen.[30] Over de giftigheid en nadelen melden  (wetenschappelijke) bronnen:

• Het doodt zowel slechte als goede bacteriën, net als ‘gewone’ antibiotica[31]
• Het kan leiden tot een grijze huid (argyria)[32], wat vooral een cosmetisch probleem is
• Schade aan longen, lever, brein, bloedvaten en voortplantingsorganen[33]
• Oxidatieve stress en DNA schade [33]

Volgens het National Center for Complementary and Integrative Health (een organisatie die zich sterk maakt voor alternatieve behandelingen) is er ook geen wetenschappelijke bewijs voor de positieve resultaten.[34]

Ook worden op blogs, die vaak het product verkopen, slechts anekdotische verhalen aangehaald of steeds dezelfde mensen als ‘wetenschappelijke’ bron[35]:

• Henry Crookes, iemand die het zelf verkocht en wie in 1919 al bekritiseert werd als verkoper van potentieel dodelijke medicijnen met uitzinnige claims.
• Jim Powell, een schrijver die zilversulfadiazine voor brandwonden besprak, maar niet over colloïdaal zilver sprak.
• Robert Becker, die het innemen van zilver helemaal niet promoot en niet wil dat zijn naam hiervoor gebruikt wordt.
• Robert Hartman, die op de ongefundeerde conclusies van Crookes verder ging.

Omdat ik twijfel bij de veiligheid van zilverwater en de andere bovenstaande redenen raad ik zilverwater af en doe ik geen aanbevelingen voor een product.

Conclusie: Alternatieve antibiotica met voorzichtigheid

Het is een goed idee om te kijken naar alternatieven voor antibiotica, aangezien superbugs die resistent zijn tegen (verschillende) antibiotica onze gezondheid steeds meer bedreigen.

Desalniettemin moeten we kritisch blijven op de adviezen (inclusief deze) die worden gegeven op het internet. Ook bovenstaande middelen hebben soms nadelige werkingen, zijn niet bij elke kwaal geschikt en kunnen een reactie uitlokken bij je kat. Bovendien kan het leiden tot te lang doorlopen met de kwaal.

Raadpleeg altijd een (holistisch) dierenarts over het gebruik van alternatieve middelen, zodat deze je kan adviseren over het gebruik, hoeveelheden, contra-indicaties en/of interacties met andere middelen.

Ik ben tegen het overmatige en onnodige gebruik van antibiotica, maar ik ben niet tegen antibiotica. Deze medicijnen kunnen levensreddend zijn en moeten niet koste wat kost vermeden worden.

Zoek bij (snelle) verergering van klachten of het niet afnemen van klachten medische hulp voor je kat. Als er reden is om antibiotica te gebruiken, kan dit de ziekte aanzienlijk verkorten en verergering voorkomen.

Bronnen

[1] Epidemiologic study of risk factors for lower urinary tract diseases in cats (2001 - abstract):

Dit onderzoek zegt het volgende over de aantallen: 12% van de FLUTD gevallen werd veroorzaakt door een infectie, waarvan 28% door een bacteriële infectie, 0.4% door een virus en 72% was onbekend. Naast E.coli (46%), Staphylococcus spp (9%) en Streptococcus spp (5%), noemen zij ook Klebsiella spp (3%), Proteus spp (3%), Pseudomanoas spp (3%) en Pasteurella spp (

[2] Dr. Hines (2ndChance): Feline Urological Syndrome

[3] Dr. Pierson (Catinfo): Feline Urinary Tract Disease

[4] Stop UTI forever: UTI Prevention With Probiotics Not Antibiotics: My Story

[5] Prevention and treatment of urinary tract infection with probiotics: Review and research perspective (2008 – volledig artikel)

[6] De Groene Os: Wat je moet weten over probiotica bij dieren

[7] Gezondheidsnet: Probiotica, goed voor elk?

[8] Dr. Jean Hofve: Prebiotics & Probiotics

[9] Stop UTI forever: What is D-Mannose powder and how does it work

[10] VetInfo: D-Mannose for cats

[11] Dr. Jason Nicholas: Cranberry & Your Pet's Urinary Health — Miracle Berry or Just a Fad?

[12] EduPet: Cranberry en Urinewegen

[13] Feline CRF: Pyelonephritis (kidney infections) and urinary tract infections (UTIs) (hoofdstuk: D-Mannose)

[14] Dr. Becker: Urinary Tract Infection

[15] Vitamin C and Infections (2017 – volledig artikel)

[16] Wij worden wakker: Vitamine C en ‘ongeneeslijke’ ziekten

[17] Dr. Ken Tudor: Vitamin C and Calcium Oxalate Stones

[18] Kylie Steinmetz: Can vitamin C be used to prevent urinary tract infections

[19] NMLhealth: Cranberry en vitamine C

[20] Mechanisms of Acid Resistance in Escherichia coli (2013 - abstract*)

[21] Modification of urinary pH through ascorbic acid (1981 - abstract*)

[22] Waterfall D Mannose.com: Cranberry harmful for Cystitis & Urine Infections

[23] Hillary Butler: E.coli vaccines and other related nonsense

[24] Wikipedia: Lipopolysacharide

[25] Optimale Gezondheid: Een blaasontsteking natuurlijk behandelen

[26] Dr. Jones: The truth about vitamin C in Dogs and Cats

[27]  Nutrition and Lower urinary tract disease in cats (2006 – abstract)

[28] Kattenbescherming: Colloïdaal zilver alternatief voor antibiotica bij katten

[29] Wikipedia: Colloïdaal zilver

[30] Via startpagina werd deze vraag gesteld: ‘Is zilverwater veilig?’. Het uitgebreide antwoord (druk op ‘reacties’ voor meer bronnen) vertelt van niet.

[31] De Groene Vrouw: Colloïdaal, dat gezever over zilver

[32] Silver in Health Care: Antimicrobial Effects and Safety in Use (2006 – abstract*)

[33] Silver nanoparticle applications and human health (2010 – abstract)

[34] NCCIH: Colloidal Silver

[35] Rosemary Jacobs: Bedrog met colloïdaal zilver

Abstract met een * heb ik alleen verkregen in een abstract. De rest is verkregen in volledig artikel.