De medische behandeling van struviet bij de dierenarts

Als vastgesteld is dat je kat struviet heeft, is het zaak de behandeling te starten. Deze is drieledig: medisch, het dieet en stress reductie.

Je dierenarts kan je meer vertellen over welke operatie en medicijnen nodig zijn in welke gevallen. Het is handig hier zelf ook meer over te weten, zodat je kunt bepalen wat jij wel of niet wil laten doen en welke vragen je kunt stellen.

Urethrale obstructie: Katheterisatie

Als er sprake was van een verstopte plasbuis, ben je waarschijnlijk met spoed binnengekomen bij de dierenarts. Als het mogelijk is, verdient het de voorkeur deze zonder katheterisatie op te lossen. Dit kan bij ongeveer de helft van de katten.[1]

Een katheter zorgt namelijk voor het zwellen van de urethra, waardoor de plasbuis smaller wordt en de kans op herhaling groter is. Als katheterisatie wel nodig is, heeft het de voorkeur om een zachtere katheter te gebruiken.

Blaasoperatie

Struvietstenen kunnen met een dieet opgelost worden, maar als ze groot zijn is het vaak beter om ze operatief te verwijderen. Struvietstenen kunnen erg pijnlijk zijn, zorgen voor blaasontstekingen en/of obstructie van de plasbuis. De blaasoperatie om stenen te verwijderen heet cystotomie.

Als het gaat om calcium-oxalaatstenen en andere niet-struviet stenen, is een operatie altijd nodig om deze te verwijderen. Om deze reden is het zo belangrijk dat er goed gekeken wordt naar de samenstelling en grootte van de steen, zodat je de juiste aanpak kan kiezen. Immers is een operatie ook niet zonder risico's.

Penisamputatie

Penisamputatie (perineale urethrostomie) is het verwijderen van de penis van de kater. Dit kan een goede aanpak zijn als je kater al meerdere keren een urethrale obstructie heeft gehad.[1] Hiermee verklein je de kans op verstopping.

Echter brengt dit wel een aantal risico’s met zich mee. Het helpt niet altijd om de obstructies onder controle te krijgen, de kans op bacteriële infecties neemt toe[2],[3] en het helpt niet om de kristallen op te lossen.[1] Als eerste oplossing is dit waarschijnlijk niet de beste (individuele uitzonderingen daargelaten).

Overleg met je dierenarts over de voor- en nadelen bij jouw kat.

Antibiotica

In veel gevallen wordt zonder meer een algemene antibiotica voorgeschreven. Echter heeft antibiotica geen zin als er geen sprake is van een bacteriële infectie en dit is slechts in 2-5% van de gevallen het geval. Vaak verdwijnt de blaasontsteking sowieso binnen 5-10 dagen, waardoor helaas vaak onterecht gedacht wordt dat de antibiotica wél zin had.[4]

Als het wel gaat om een bacterie, is het beter te weten welke, zodat de best werkende antibiotica voorgeschreven kan worden. Dit is beter met betrekking tot werkzaamheid en het zoveel mogelijk voorkomen van antibiotica resistentie. Om erachter te komen of en welke bacterie aanwezig is, moet een blaaspunctie gedaan worden: hierbij wordt met een naald direct plas uit de blaas gehaald. Het opvangen van plas vermindert de betrouwbaarheid van de test, omdat bacteriën er van buitenaf in kunnen komen.

Als je kat gekatheteriseerd is, heeft antibiotica mogelijk ook zin omdat dit bacteriën mee naar binnen brengt.[1],[5] Het verschilt per individu of je dit preventief wil toedienen of wil afwachten. Je kunt ook kiezen voor middelen die de weerstand verhogen, zoals probiotica.

Pijnstilling

In sommige gevallen is pijnstilling nodig. Pijn kan leiden tot stress en zo bijdragen aan de verergering van de kwaal. Bij (idiopathische) blaasontstekingen geldt dit extra. Het is belangrijk dit met je dierenarts te bespreken.

Meloxicam: Metacam of Novacam

Meloxicam is een pijnstiller en ontstekingsremmer die behoort tot de NSAID’s: nonsteroidal anti-inflammatory drugs. Metacam en Novacam zijn twee van de weinige die katten kunnen verdragen. Ten opzichte van andere pijnstillers die maar 3-6 dagen gegeven mogen worden, kunnen ze deze ook relatief langer krijgen.[7]

Uit onderzoek bij oudere katten met artrose bleek 0,02mg/kilo lichaamsgewicht veilig te zijn om langere tijd te gebruiken.[8]

Dat betekent echter niet dat deze vrij zijn van bijwerkingen. In 94% van de gevallen gaat het om braken en diarree.[7] De stoffen zijn belastend voor de lever en nieren door gifstoffen.[9] In de bijsluiter staat dat de symptomen meestal na het staken van de behandeling wegtrekken, maar dat in zeldzame gevallen deze zeer ernstig of zelfs fataal zijn.[10]

Zeker op lange termijn en bij herhaaldelijk gebruik lijken er stevige nadelen te zijn. Hierin lijkt ook een individuele gevoeligheid aan ten grondslag te lichten.

Alhoewel ik niet zeg dat je het nooit moet gebruiken, is het eerlijk om eerst alle kaarten op tafel te hebben, zodat je een overwogen beslissing kunt nemen. Ik ben zelf wel voorstander van het gebruik van pijnstilling in de regel, omdat leven met pijn de kwaliteit drastisch doet verminderen.

Natuurlijke pijnstillers

Naast meloxicam zijn er ook alternatieve pijnstillers. Afhankelijk van hoeveel pijn je kat heeft, kunnen dit goede alternatieven zijn voor de reguliere medicatie. Let op dat deze vaak minder snel werken. Raadpleeg eventueel een holistisch dierenarts voor gebruik.

Een warme kruik

Voor mensen wordt aanbevolen een warme kruik om op de blaas te leggen. Voor katten is dat wat lastiger, maar een (niet te hete!) kruik in het mandje met een handdoek erom kan de pijn verlichten. Warmte kan enorm pijnstillend werken.

Aanraking: Aaien

Onderschat de kracht van aanrakingen niet. Aaien kan zowel stress als pijn verminderen, doordat hierdoor de lichaamseigen pijn verlichtende stof endorfine vrijkomt.

Planten met ontstekingsremmende en pijnstillende werking

Ook zijn er diverse planten die kunnen helpen bij (chronische) pijn, waar de NSAID’s geen oplossing zijn voor langdurig gebruik. Dit zijn bijvoorbeeld wierrookhars, gember en palmlelie. De Groene Os beschrijft deze uitgebreider.

Traumeel

Traumeel lijkt met succes te worden gebruikt bij artrose en angstklachten.[11] Het lijkt dat slechts in sommige gevallen er bijwerkingen zijn op lange termijn. Dit kunnen overgevoeligheidsreacties en vermeerderde speekselvloed zijn.[12]

Je mag het niet gebruiken bij katten die leiden aan galactose‐intolerantie, Lapp lactasedeficiëntie of glucose‐galactose malabsorptie.[13] Ook is het handig op te letten met lactose intolerante katten, aangezien ze hier flink van aan de diarree kunnen raken.

Struviet Dieet

Tot slot raden veel dierenartsen een urinary dieet aan, zoals Royal Canin S/O of Hills S/D brokjes. Persoonlijk vind ik brokjes niet de beste keuze voor een kat met kristallen (van welke vorm dan ook). Deze moeten inspelen op twee risicofactoren van blaasgruis: een hoge urine pH waarde en de specific gravity. Helaas doen ze dat niet op een natuurlijke manier door gepaste voeding (eiwitten en vocht), maar door 'oplossingen' te verzinnen voor hun ongepaste voeding vol met koolhydraten: DL-methionine ter verzuring en meer zout om je kat meer te laten drinken. In het volgende deel van de blaasgruisserie ga ik in op mogelijk de belangrijkste factor: de urine pH waarde.

Bronnen

[1] Dr. Hines (2ndChance): Feline Urological Syndrome

[2] Osborne, C. A., Caywood, D. D., Johnston, G. R., Polzin, D. J., Lulich, J. P., & Kruger, J. M. (1991). Perineal urethrostomy versus dietary management in prevention of recurrent lower urinary tract disease. Journal of Small Animal Practice, 32(6), 296-305.

[3] Griffin, D. W., & Gregory, C. R. (1992). Prevalence of bacterial urinary tract infection after perineal urethrostomy in cats. Journal of the American Veterinary Medical Association, 200(5), 681-684.

[4] MC voor Dieren: Blaasontsteking bij de kat

[5] Dr. Pierson (CatInfo): FLUTD

[6] Er zijn al meerdere bacteriën resistent, wat een ernstige ontwikkeling is voor onze toekomstige gezondheid en bacterie bestrijding.

[7] MC voor Dieren: Medicijnen en artrose bij de kat

[8] Gowan, R. A., Lingard, A. E., Johnston, L., Stansen, W., Brown, S. A., & Malik, R. (2011). Retrospective case—control study of the effects of long-term dosing with meloxicam on renal function in aged cats with degenerative joint disease. Journal of feline medicine and surgery, 13(10), 752-761.

[9] PetMD: What can I give my cat for pain?

[10] Bijsluiter Metacam

[11] Marieke van der Wijer: De wondere werking van Traumeel

[12] Bijsluiter Traumeel

[13] Traumeel fabrikant: Contra-indicaties Traumeel