Blaasgruis en mineralen in de urine

Blaasproblemen komen bij katten veel voor en staat in de top 3 van meest voorkomende ziekten. Blaasgruis (struviet) is daar onderdeel van. Helaas is de oorzaak nog steeds niet duidelijk, alhoewel er wel factoren zijn die invloed hebben op de ontwikkeling ervan. Daarvan lijkt de urine pH de belangrijkste, die ik hier eerder heb beschreven.

De Specific Gravity (SG) is ook een factor die invloed lijkt te hebben, alhoewel minder dan de pH, maar toch erg belangrijk. Het gaat daarbij om de hoeveelheid vocht en mineralen die in het voer zitten en daardoor een effect hebben op de samenstelling van urine.

Specific Gravity (SG): De concentratie van de urine

SG betekent: hoe geconcentreerd is de urine met mineralen? Het gaat daarbij om hoeveel mineralen er in de urine zitten ten opzichte van het vocht.

Je kunt SG vergelijken met een glas water waarin je suiker gooit. Hoe meer suiker je erin gooit, hoe geconcentreerder het wordt. Op den duur zit er zoveel suiker in, dat het niet meer oplost.

De theorie zegt dat je dit op twee manieren kan aanpakken: je voegt meer water toe of je vermindert de toegevoegde suiker. Vertaald naar je kat: Zorg dat hij meer vocht binnenkrijgt of beperk de mineralen die struviet bouwen.

SG kan gemeten worden met een refractometer en wordt uitgedrukt in een getal. Water heeft een waarde van 1.000. Hoe hoger het getal, hoe geconcentreerder de urine is.

Bij gezonde katten is de SG boven de 1.035[1], maar in ieder geval tussen de 1.015 en 1.060.[2] Als de SG erg laag (1.008-1.012) is, dan is er vaak een probleem met de nieren, vooral bij oudere katten (10+). Als het hoger is dan 1.065 is het heel erg geconcentreerd met mineralen.[3]

Meer vocht: meer water, meer urine

Vocht heeft op twee manieren een beschermende invloed. Allereerst is door meer vocht de urine minder geconcentreerd. Daardoor lossen de mineralen beter op.

Ten tweede wordt er vaker geürineerd, waardoor overtollige mineralen vaker worden afgevoerd. Daardoor hebben ze minder de kans om samen te klonteren tot kristallen.

Om deze reden is het ophouden van de plas, bijvoorbeeld omdat ze niet bij de kattenbak kunnen door een gesloten deur of andere kat, ook een risicofactor.

Hoe krijg je meer vocht in je kat?

De beste manier om meer vocht in je kat te krijgen is natvoer.[4] Door het vocht aan te bieden in het voer, omzeil je het feit dat katten slechte drinkers zijn.

Het is dan ook al meer dan eens gebleken dat katten op brokken vaker last hebben van FLUTD en specifiek blaasgruis dan katten op natvoer. [4],[5],[6] Ze drinken dan wel meer, maar krijgen uiteindelijk minder vocht binnen dan op natvoer. Dit verminderde vochtpercentage zorgt voor een meer geconcentreerde urine.[6]

Dit onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat katten op een dieet met 6,3%, 25,4% en 53,2% vocht in het voer aanzienlijk minder vocht binnen krijgen dan op een dieet met 73,3%.[7]

Het gaat hier niet om een beetje. Katten op een lager vocht dieet krijgen gemiddeld ~102ml vocht binnen, terwijl bij 73,3% vocht ze gemiddeld ~145ml vocht binnenkrijgen. Dit was zelfs zo, ondanks dat katten op het 6,3% vochtdieet 6 keer meer dronken dan op het 73,3% vochtdieet.

Ook was het urinevolume hoger bij het 73,3% vochtdieet. Dát is precies wat je nastreeft bij een kat met blaasgruis of andere blaasproblemen.

Ook ander onderzoek toont ook aan dat voeding met 10% of 45% niet helpt, maar als het meer dan ~75% vocht bevat het de SG verlaagt en de urine afvoer verhoogt. [6]

Lees meer: Hoeveel vocht heeft je kat nodig?

Struviet Activiteit Product (SAP): Mineralen

Struviet bestaat uit magnesium – ammonium – fosfaat. Daarom is de theorie dat deze drie mineralen in het voer laag moeten zijn. Met name de marketing voor ‘laag in magnesium’ is sterk.

Voor de mineralen staan een aantal aanbevelingen, die ik vergeleken heb met de content van een muis en konijn:

Mineralen in milligram (mg) per kcal

Cijfers van Fediaf zijn minima voor regulier voer.
Ca = calcium, P = Fosfor, Mg = Magnesium

Of het zinvol is om de mineralen ‘laag’ te houden, is maar de vraag. Bij magnesium en fosfor is ondertussen duidelijk dat de urine pH een grotere invloed heeft op de struvietformatie dan het veranderen van de individuele componenten. [6],[11]

Bovendien zijn de verhoudingen tussen de mineralen (zoals tussen magnesium, fosfor, kalium, natrium en calcium[12]) heel belangrijk en een onbalans heeft gevolgen voor de opname en verwerking.

Ook zie je dat de natuurlijke prooidieren een veelvoud van de aanbevelingen hebben, terwijl bij 198 wilde katten geen struviet gevonden werd.[2]

Magnesium

Laag in magnesium werd in een onderzoek van 1984 op 0,08%DM gesteld.[13] Echter bleek al snel uit meerdere onderzoeken dat urine volume en pH er meer toe doet dan magnesium content [6],[14],[15] en kunnen we stellen dat dit achterhaald advies is. Hoe hoger de pH waarde wordt, hoe groter de kans op struviet, hoe laag het magnesium in het voer ook is.[12]

Te weinig magnesium kan schadelijk zijn

Magnesium speelt een belangrijk rol in de botten en spieren. Te weinig kan zorgen voor zwakkere botten en spieren.

Tevens blijkt dat een lage hoeveelheid magnesium in prescription urinary diets mogelijk een negatief effect heeft op de nieren over langere termijn[16].

Ook heeft een gematigde hoeveelheid magnesium (0,19 tot 0,35mg per kcal) een beschermende factor in de vorming van oxalaat, omdat het zich bindt aan calcium.[9]

De magnesiumverbinding heeft invloed op de urine pH

Ook maakt het uit in welke vorm magnesium wordt aangeboden. Zo blijkt dat 0,5% magnesiumchloride de urine verzuurd (lagere pH), terwijl 0,5% magnesiumoxide de pH juist verhoogd (alkaliseert).[15],[17] Door het kiezen van de juiste magnesium verbinding kan dit dus zelfs bijdragen aan het herstel.

Fosfor

Fosforzuur is de voorloper van fosfaat, een van de binders in struviet. Deze wordt omgezet in een alkaline milieu. Wanneer de pH hoger wordt (alkaliseert), wordt fosforzuur omgezet in fosfaat, waardoor struviet weer eerder ontstaat.[17]

Dit onderzoek[18] toonde aan dat wanneer de pH daalt de struviet verminderd, omdat de hoeveelheid fosfaat verminderd. Ook hier geldt dus dat de pH waarde belangrijker is dan de hoeveelheid fosfor. (Note: Let wel op met fosfaatverbindingen. Deze fosfaten lijken direct bij te dragen aan struvietvorming, zeker bij hogere pH waarden).

Bovendien heeft fosfor ook een verzurende invloed op de urine.[6] Ook moet fosfor in verhouding blijven met calcium, waarbij een verhouding van calcium-fosfor van 1:1 tot maximaal 2:1 wordt aangehouden (een muis heeft 1,33:1[19]).

Eiwitten en Ammonium

Eiwitten worden in de kat omgezet tot ureum en glutamine. Deze worden weer verwerkt tot ammoniak en ammonium. Dit laatste is een bouwsteen van struviet en dus moet de eiwitten onder de 45%DM worden gehouden, is de redenering.[17],[20]

Echter blijkt dat juist méér proteïne belangrijk is in de strijd tegen struviet.[21] Een controledieet met een laag proteïne (29%DM) werd vergeleken met twee testdiëten: een hoog eiwit dieet (55%) en een dieet met ammonium chloride en 29%DM eiwit.

Hieruit kwam het hoog eiwit dieet er het beste uit. Alhoewel beide testdiëten zorgden voor een lagere pH (6,63 en 6,13 versus controledieet 7,25), zorgde het hoge eiwit dieet er ook voor dat er minder Tamm-Horsfall glycoproteïne waren. Dit is een bevorderende factor voor struviet[22] en minder is in dit geval dus beter.

Bovendien werken eiwitten vocht afdrijvend, waardoor de urineproductie toeneemt.[5],[6] Dat is juist bij katten met blaasgruis erg belangrijk.

Conclusie: Een dieet met vocht en eiwit

Op basis van de urine pH en dit artikel, kun je concluderen dat vocht en eiwitten erg belangrijk zijn om de blaasomgeving van je kat gezond te houden. Daarvoor kun je kiezen voor een kwalitatieve natvoer (hier vind je mijn selectie) of rauw voer zoals KVV (het liefst zonder premix om problemen voor te zijn).

Hierdoor krijgt je kat voldoende water binnen, de eiwitten werken verzurend en tevens vocht afdrijvend. De mineralen daarentegen ‘laag’ houden lijkt minder van belang, alhoewel als de pH hoog is deze wel bijdragen aan de struviet vorming. Een goede balans en snel verzuren lijkt het belangrijkste in het voer.

In het volgende artikel in de blaasgruisserie ga ik in op hoe prescription urinary voer werkt en welke keuzes je hebt in blaasgruis dieetvoer voor je kat, van urinary brokken tot rauw voeren. Ook vind je hier alternatieve methoden en meer tips voor je blaasgruiskat.