Blaasproblemen bij de kat: Moeilijk kunnen plassen

Blaasproblemen komen veel voor bij katten. Ze gaan vaak naar de kattenbak, maar er komt amper wat uit. Als er niets meer komt, is het zelfs een acuut noodgeval en zaak om direct naar de dierenarts te gaan.   Deze blaas- en plasproblemen hebben dezelfde symptomen. Als je deze kent is het makkelijk dit ongemak bij je kat te zien.   Echter kan de behandeling totaal anders zijn. Daarom is het belangrijk om de dierenarts te bezoeken als je blaasproblemen vermoed.

Symptomen bij blaas- en plasproblemen

Een kat is een echte binnenvetter. Pijn laat hij niet snel zien. Toch is het belangrijk te letten op zijn gedrag: als je weet wat normaal is voor hem, is het makkelijker te zeggen wat abnormaal is.

De volgende symptomen wijzen op plasproblemen (1):

• De kat gaat vaak naar de bak of gaat er zelfs in liggen
• Hij plast kleine beetjes (om dit snel op te merken is klonterend grit het handigst!).
• Hij miauwt of piept op de bak als hij probeert te plassen.
• IJsberen voor de kattenbak (terwijl hij dat eerder nooit deed).
• Hij plast naast de bak en/of overal in huis (of probeert te plassen)
• Er zit bloed in de urine (alhoewel dit vaak moeilijk zichtbaar is).
• Meer wassen, vooral onder de staart en de buik.

❌ Let op: als je kat helemaal niet meer plast, is de plasbuis waarschijnlijk verstopt. Dit is een acute noodsituatie. Breng je kat zo snel mogelijk naar de dierenarts.

Niet alle symptomen hoeven voor te komen. Soms is het enige wat je ziet het plassen overal in huis. Ook al denk je dat het een gedragsprobleem is, laat je kat dan toch onderzoeken op blaasproblemen. Zo sluit je een medische oorzaak uit, voordat je een lang gedragstherapie traject instapt (dat niet zal helpen bij een fysieke oorzaak). Een goed artikel over de symptomen vind je hier: Hoe herken je blaasproblemen bij de kat?

Ontdekken / diagnose

Let op het gedrag van je kat. Als je denkt dat je kat een blaasprobleem (plasprobleem) heeft, onderneem dan actie. Blaasontstekingen kunnen erg veel pijn doen, daardoor je kat stress geven, wat weer effect lijkt te hebben op de ontwikkeling van de blaasontsteking.

Urine opvangen

De dierenarts kan urine afnemen. Dat kan door blaaskatheterisatie of het aanprikken van de blaas. Voor het onderzoeken van een bacteriële infectie moet de kat altijd naar de dierenarts.

Ook kun je zelf urine opvangen. Daarvoor heb je een pipetje en bewaarbakje nodig. Zorg dat je het pipetje tot op de bodem brengt, want kristallen zakken naar beneden (2). De opgenomen urine moet binnen 2 uur bij de dierenarts zijn voor verdere analyse.

Voor de huis-tuin-en-keuken methode knip je een plastic vuilniszak in kleine vierkantjes. Een alternatief zijn de speciale katkor gritkorrels die geen vocht opnemen. Deze leg je in een schoenendoos (als een soort van tijdelijk vervanger voor de bak). Zodra je kat geplast heeft, zuig je de urine op met een pipetje.

Een andere oplossing is Kit4Cat. Dit speciale kattenzand absorbeert geen water, waardoor je heel makkelijk de urine kan opzuigen met een pipetje. (Helaas kan ik dit product niet vinden in een Nederlandse webshop).

Een echo of röntgenfoto

Als er vermoed wordt dat er sprake is van stenen, een poliep of tumor wordt vaak een echo of foto genomen.

Risicofactoren voor blaasproblemen

Alhoewel persoonlijke aanleg een belangrijke factor lijkt te zijn, zijn er nog meer factoren die de kans op blaasproblemen kan verhogen. Stress en overgewicht zijn daar twee van.

Ook te weinig vocht wordt geassocieerd met het vormen van kristallen. Aangezien katten slechte drinkers zijn, is het des te belangrijker dat ze voldoende vocht in hun voer hebben. Dan krijgen ze makkelijker de benodigde hoeveelheid binnen. Sommigen zeggen dat dit 44-66ml per dag is (3), anderen zeggen net zoveel als de hoeveelheid kcal per dag (4). Voor een kat van 4 kilo is dat tussen de 176 en 264 ml.

Behandeling

Antibiotica heeft alleen zin als er sprake is van een bacterie. Pijnstillers worden vaak gegeven om de pijn en stress te verminderen voor de kat. Sommige stenen kunnen oplossen door middel van een dieet, maar omdat dit lang duurt worden stenen vaker operatief verwijderd.

Voor blaasgruis (struviet) wordt vaak een dieet aangeraden dat het gruis oplost en meer gruis voorkomt. Dit is vaak een verzurend (pH verlagend) dieet met weinig magnesium. Oxalaat kan ook worden voorkomen met een dieet, maar juist met een pH verhogend voer. Daarom is het belangrijk dat je weet wat voor soort kristallen de blaasontsteking veroorzaakt, voordat je overstapt van voer.

In het geval van kristallen kan meer vocht ook helpen. Katten drinken vaak maar weinig. Daardoor is de urine geconcentreerd en dat remt de bacteriegroei. Echter neemt daardoor de kans op blaasgruis, blaasstenen, nierstenen en blaasirritatie toe (1). Meer vocht zorgt ervoor dat urine minder geconcentreerd is, waardoor de opbouw van kristallen minder groot is. Tevens worden de kristallen (afvalstoffen) vaker worden afgevoerd, waardoor ze minder kans hebben samen te klonteren tot een steen (5).

Omdat blaasproblemen ook gelinkt worden aan stress, is zorgen voor minder stress ook belangrijk. Een pijnstiller kan daarbij helpen, want pijn levert stress op voor katten. Zorg dat je kat kan eten, drinken en slapen op een rustig plekje. Voldoende (schone) kattenbakken op een rustige plek zijn ook belangrijk. Verder kun je zorgen voor krabpalen, speeltjes en een plekje om naar buiten te kijken.

Feline Idiopatische Cystitis (FIC)

‘Idiopatisch’ betekent ‘oorzaak onbekend’. Het wordt niet veroorzaakt door een bacterie, gruis, stenen of andere aanwijsbare oorzaak. Deze soort komt het vaakste voor: in 60 tot 70% van de gevallen van de blaasproblemen gaat het om FIC (1). Het wordt vaak gelinkt aan stress.

Het komt vaker voor bij jonge katten, dikke katten, binnenkatten, katers en meervoudige kattenhuishoudens (6).

Blaasgruis (struviet kristallen)

Struviet kristallen zijn de tweede reden van blaasontstekingen en plasproblemen (15-30%). Dit zijn super kleine magnesium-ammonium-fosfaat kristallen die als een soort glasscherfjes de blaaswand irriteren. Deze vormen zich sneller als de urine een hoge PH waarde heeft (de urine heeft een lage zuurgraad (basisch of alkalisch)). Als dit langer doorgaat, kunnen zich ook grotere kristallen vormen. Dit worden struvietstenen genoemd.

Blaasgruis is nog klein en kan vaak opgelost worden met een juist dieet. Dit moet een verzurend dieet (lagere pH urine waarden) zijn met weinig magnesium. De stenen kunnen ook worden opgelost met een dieet, maar als ze al groot zijn is operatief verwijderen katvriendelijker.

Bacteriële infectie

Slechts in 5% van de gevallen wordt de blaasinfectie veroorzaakt door een bacterie. Hoe jonger de kat, hoe kleiner deze kans is. Dit moet worden vastgesteld door de dierenarts.

Als je kat regelmatig gekatheteriseerd is, komt een bacteriële infectie vaker voor. Ook operaties aan de urinewegen, medicijnen zoals prednison, FIV of FeLV verhoogt de kans op een bacteriële oorzaak (1).

Alhoewel antibiotica ook vaak wordt voorgeschreven bij blaasgruis, heeft dit alleen zin als de oorzaak een bacterie is.

Ander soorten kristallen: oxalaat, uraat en cystine

Naast struviet bestaan er nog andere soorten kristallen die voor problemen kunnen zorgen.

• Soms: calcium-oxalaat kristallen
• Heel soms: ammonium-uraat kristallen
• Heel soms: cystine kristallen

De calcium-oxalaat kristallen (oxalaat) vormen zich, in tegenstelling tot struviet, juist in een lagere pH urine (zuurdere urine). Ook deze kunnen met een dieet worden opgelost. Waar bij struviet een pH verlagend voer wordt aangeraden, moet bij oxalaat juist een pH verhogend voer worden gegeven. Geef dus niet zomaar een voer zonder dat je weet om wat voor soort kristal het gaat!

Stenen worden operatief verwijderd. Het kan anders lang duren voordat die zijn opgelost, waardoor je kat pijn blijft hebben.

Ook kunnen ze de plasbuis verstoppen. Dit komt vaker voor bij katers, omdat hun plasbuis langer en smaller is dan bij een poes. Dit wordt ook wel een plaskater genoemd: je kat kan dan helemaal niet meer plassen. Hij heeft directe medische hulp nodig.

Tumor

Heel soms (1-2%) wordt een blaasontsteking veroorzaakt door een tumor (1). In dit geval moet er gekeken worden of opereren, chemo of bestraling zin heeft.

Conclusie: De oorzaak weten is belangrijk

Er bestaan veel soorten voer speciaal voor urineweg- en blaasproblemen. Het is van groot belang dat duidelijk is wat de oorzaak is, voordat hier naar gegrepen wordt. Als bijvoorbeeld pH verhogend voer wordt gegeven bij struviet kristallen, wordt het probleem alleen maar erger.

Zie je je kat dus meerdere keren naar kattenbak gaan, plassen op andere plekken dan de kattenbak, wees dan oplettend. Raadpleeg je dierenarts. Schuif het niet af op gedragsproblemen, maar onderzoek of er een medische oorzaak is voor zijn gedrag.

Bronnen

1. MC voor dieren: Blaasontsteking bij de kat
2. Dierendokters: Blaasontsteking en blaasgruis bij de kat
3. Pet Happy: How much water should your cat drink per day?
4. J. Coates (PetMD): How Much Should Cats Drink?
5. Pierson (CatInfo): Cat Urinary Tract Diseases
6. Dierenklinkiek Waterland: Blaasproblemen bij de kat