Is graanvrij kattenvoer beter?

Een kat is een vleeseter. Een obligaat carnivoor. In het wild eet hij prooidieren, zoals muisjes en konijnen. Alhoewel die beestjes soms wat graan in de maag/darmen hebben, zit de kat niet aan de tarwestengels te knabbelen.

Daarom kwam er een sterke vraag naar graanvrij kattenvoer. Dat betekent dat er geen tarwe, mais of rijst gebruikt wordt. Diervoeders wilden daar maar al te graag aan voldoen, tegen een premium prijs uiteraard.

Maar is dit ook zinvol voor je kat?

Wat is graanvrije kattenvoer?

Graanvrije voedingen bevatten geen granen. Wat veel gebruikt wordt in kattenvoeding is tarwe, mais en rijst. Soms zie je ook rogge, gerst of haver. Ook heb ik al kamut gezien. Sommige varianten daarvan zijn glutenvrij, zoals rijst, quinoa, gierst en teff.

Bij mensen die coeliakie hebben zijn gluten een no-go. Eigenlijk gaat het specifiek om gliadine. Zij krijgen hier zeer veel maag/darm problemen van. Voor katten is hiervoor geen bewijs. Mais en rijst bevatten ook gluten, maar dat is niet de gliadine. Mensen met Coeliakie kunnen die dus meestal wel gewoon eten.

Er zijn ook mensen die last hebben van glutensensitiviteit. Zij zijn gevoelig voor gluten en kunnen er beter niet te veel van eten. Aangenomen wordt dat dit voor katten mogelijk ook geldt. Ook hiervoor is tot op heden nog geen bewijs.

Waarom is graanvrij voer beter?

Er zijn verschillende redenen waarom mensen graanvrij kattenvoer willen geven.

Het is natuurlijk

Omdat katten vleeseters zijn en geen planteneters, moet het graan verwijderd worden. Dit is eigenlijk een denkfout. “Natuurlijk” staat niet gelijk aan “gezonder” of “beter”. Bedenk dat Salmonella natuurlijk is. Als je daar flink ziek van wordt neem je een niet-zo-natuurlijk middel: antibiotica!

Katten kunnen geen graan verteren

Voor rauwe graan klopt dat redelijk: katten kunnen die slecht verteren. Maar voor de granen zoals bewerkt in brokjes of natvoer? Geen probleem! Mais werd voor 78,5% verteerd en rijst voor 83,2%.[1]

Katten zijn allergisch voor graan

Voedselallergieën komen echt weinig voor. En als het al zo is, dan is het meestal voor een vleeseiwit van kip, rund of vis. Natuurlijk kan het zijn dat jouw katje niet lekker reageert op granen of misschien op de hoeveelheid die erin zit. Dan kun je daar altijd mee gaan experimenteren.

Is graanvrij eigenlijk wel beter?

Eigenlijk zijn de redenen om graanvrij te geven niet wetenschappelijk onderbouwd. Het lijkt vooral een marketingsstrategie te zijn. Eentje die erg goed werkt, want 1 van de meest gelezen tips op social media voor ‘goede kattenvoeding’ is: “neem graanvrij!”.

Graanvrij is niet hetzelfde als koolhydraatarm kattenvoer

Een brokje heeft iets van zetmeel nodig om een brokje te worden. Anders wordt het vooral gruis en poeder. Niet echt een aantrekkelijke textuur. Eerder werd daarvoor dus graan gebruikt.

Maar wat als je geen graan wilt gebruiken in je product?

Dan vervang je die door aardappel, erwten, tapioca, of weer iets anders. Dan krijgen we het volgende probleem: Als we graan gaan vervangen door andere planten, hoe zit dat dan met de koolhydraten in die voeding?

Nou, dat gaat niet áltijd goed. Dat een voeding graanvrij is, wil nog niet zeggen dat het ook koolhydraatarm is.

Nu is die term niet goed gedefinieerd. Het is nogal vaag. Wat is “koolhydraatarm kattenvoer”?

In een muisje zit ook wat plantresten in de maag en darmen. Die eten katten soms op. Maar weet je? Dat is maar 2% van alle energie die je krijgt van koolhydraten.[2] De gemiddelde brok daarentegen bevat maar liefst 28% van de energie uit koolhydraten. Van natvoer is dat maar 8% van de energie. Dat is een enorm verschil.

Verder laat onderzoek zien dat katjes best iets meer voorbewerkte koolhydraten werken. Die glucose is voor sommige organen en vooral het brein veel makkelijker toegankelijk. Dan komt het uit op 12%.[3]

Graanvrij, koolhydraatarm en niet-graanvrij voedingen

Makers van kattenvoer hebben verschillende opties als ze de granen willen verminderen. Natuurlijk moet een deel vervangen worden door andere zetmeel bronnen.

Soms zie je daardoor dat de hoeveelheid energie uit koolhydraten daardoor in een graanvrije voeding hoger ligt dan bij een met-graan voeding. Zoals bijvoorbeeld hieronder, bij een vergelijk tussen Yarrah en Purina. De eiwitten zijn wel ongeveer gelijk. De vetten daarentegen zijn bij Purina hoger dan bij Yarrah.

Wat fabrikanten ook kunnen doen, is een deel van de koolhydraten vervangen door vet. Applaws is lager in koolhydraten, iets hoger in eiwit, maar vooral behoorlijk hoger in vetten. Niet voor alle katjes is dat altijd even handig. Daarmee stijgt vaak (niet altijd) ook de calorieën per gram in de voeding. Voor katten die makkelijker dik worden of al te dik zijn, is dit niet altijd de beste keuze.

Ook is graanvrije of glutenvrije voeding niet per se rijk genoeg in eiwitten. Zo komt Acana nog enigszins in de buurt, maar de Porta 21 variant en James Wellbeloved hier tikt nog nét het minimum van het minimum aan dat een volwassen kat nodig heeft.

Natuurlijk zijn dit slechts een paar voorbeelden uit de vele soorten kattenvoeding die beschikbaar zijn. Wat ik je hier vooral wil meegeven: Alleen omdat iets graanvrij is, wil nog niet zeggen dat het beter is voor je kat. Daarvoor moet je echt naar het hele plaatje kijken!

Opmerking: Deze analyses zijn gemaakt in februari 2022. Producten kunnen met de tijd wijzigen. Het punt dat ik wil maken blijft echter hetzelfde: Maak je eigen analyses en berekeningen, en laat je niet (alleen) leiden door een "graanvrij" marketing label.

Bronnen

[1] De-Oliveira, L. D., Carciofi, A. C., Oliveira, M. C. C., Vasconcellos, R. S., Bazolli, R. S., Pereira, G. T., & Prada, F. (2008). Effects of six carbohydrate sources on diet digestibility and postprandial glucose and insulin responses in cats. Journal of Animal Science, 86(9), 2237-2246.

[2] Eisert, R. (2011). Hypercarnivory and the brain: protein requirements of cats reconsidered. Journal of Comparative Physiology B, 181(1), 1-17.

[3] Hewson-Hughes, A. K., Hewson-Hughes, V. L., Miller, A. T., Hall, S. R., Simpson, S. J., & Raubenheimer, D. (2011). Geometric analysis of macronutrient selection in the adult domestic cat, Felis catus. Journal of Experimental Biology, 214(6), 1039-1051.