Natriumseleniet in kattenvoer: Gevaarlijk of niet?

Marilyn [Catmoneo]


Kattenvoer bevat veel soorten toevoegingen, waarvan ‘natriumseleniet’ vaak voorkomt. Selenium is een spoorelement dat een essentiële behoefte vervult, maar zoals met zoveel dingen kan teveel (en te weinig in dit geval) schadelijk zijn. Tevens is er de vraag: is natriumseleniet een verbinding die schadelijk is voor je kat?


Wat is seleniet / seleen?

Seleen in anorganische staat is selenium (of selenaat). Dit is een spoorelement. Een spoorelement moet in de voeding van een organisme aanwezig zijn voor de groei, maar is slechts in kleine hoeveelheden nodig. Eigenlijk dus een mineraal waarvan niet veel nodig is.[1]


Het heeft als functie:

  • Een antioxidant, die cellen beschermt tegen schade
  • Beschermt rode bloedcellen tegen schade (helpt het immuunsysteem)
  • Helpt voor een goede werking van de schildklier
  • Vermindert de schadelijke effecten van zware metalen


Er kan zowel te veel als te weinig selenium worden genomen. Als er te weinig binnenkomt via het eten, dan is er kans op hartstoringen (cardiomyopathie), spierpijn en spierzwakte, schildklierproblemen, staar en soms een knoflookadem.


Te veel selenium leidt het eerder tot verlies van haar, nagels en tanden, huidbeschadigingen en aandoeningen aan het zenuwstelsel. Uitgedroogde voetzooltjes zijn een bekend verschijnsel. [2], [3]


Waar zit selenium in?

Selenium zit in de aarde als mineraal. Via planten (zoals tarwe en andere granen) die dieren eten wordt het opgenomen in vlees. Echter zorgt de plek en ook verarming van de aarde ervoor dat de planten minder selenium uit de grond kunnen opnemen, en daardoor vlees ook minder selenium kan bevatten. Ook vis bevat selenium. Tonijn bijvoorbeeld is hier rijk aan.


Het kan ook in supplementvorm worden gemaakt. Dit wordt het vaakst gebruikt in kattenvoeding. Je kunt het terug vinden onder de naam ‘natriumseleniet’ (sodium selenite in het Engels). Deze vorm is een stuk goedkoper dan de organische vormen.


Ook wordt selenium gewonnen uit gist (‘yeast’ in het Engels). Soms wordt toegevoegd ‘uit S. Cervisiae’.


Minimum en maximum voor selenium

Het FEDIAF stelt regels op voor het minimum van selenium in kattenvoer. Dit verschilt voor brok en natvoer. Hieronder zie je de hoeveelheden die minimaal gehaald moeten worden per 1000 kcal.


Brokjes:

  • Voor gecastreerde katten: 70 microgram
  • Voor intacte katten: 52,5 microgram


Natvoer:

  • Voor gecastreerde katten: 87,5 microgram
  • Voor intacte katten: 65 microgram


Waarom ligt het lager voor intacte katten, vraag je? Omdat zij meer mogen eten. Dus dit gaat vooral over de concentratie van de voedingsstof. Onderaan de streep krijgen ze in microgram net zoveel binnen.


Is natriumseleniet gevaarlijk voor je kat?

Als je verder zoekt op internet over sodium selenite, ben je waarschijnlijk op het waarschuwende artikel van Truth About Pet Food gekomen. Hierin waarschuwt ze voor de toxiciteit van natriumseleniet in hoge dosis, waarbij het bloed, lever en spieren worden aangetast. Bij ratten lijkt het te leiden tot DNA schade.


Bij ratten bleek dat natriumseleniet 2,94 keer meer giftig is dan selenium gist. Het probleem is dus dat een overdosis schadelijk is, maar dat met natriumseleniet deze drempel eerder bereikt lijkt te zijn. Echter zijn er volgens een andere bron geen gevallen bekend van selenium overdoses bij honden en katten, behalve van tientallen jaren geleden waarbij verkeerde hoeveelheden werden gehanteerd.


Ook geldt in Europa een wettelijk maximum voor zowel natriumseleniet als organische selenium, dus zolang je het houdt bij het voer uit de winkel en niet supplementeert, zouden er geen problemen moeten ontstaan.


Is organische selenium uit gist beter?

Uit onderzoek blijkt dat er bij selenium uit gist geen giftigheid optreedt, zelfs niet ver boven de toegestane hoeveelheid in Europa. Het zit dus minder snel in de giftige bandbreedte: de marge ervan lijkt groter te zijn qua dosering.


Een extra voordeel van organische gist is wel dat het meer lijkt op de natuurlijke vorm in eten. Organische vormen zijn makkelijker te verwerken voor het lichaam dan niet organische vormen. Dit kan dus het beste uit vlees of vis komen, welke ze toch al eten.


Sceptisch over natriumseleniet?

Alhoewel ik natriumseleniet benoem als het in het kattenvoer zit, maak ik me er persoonlijk niet al te druk over. Europa heeft minima en maxima hiervoor, en verder komt het neer op vertrouwen dat de diervoeder een overwogen hoeveelheid toevoegt. Dat gezegd hebbende, zou het fijn zijn als meer diervoeders kiezen voor de natuurlijke variant.


Wil je toch graag een natuurlijke bron, let er dan op dat er op de ingrediëntenlijst vermeld staat dat het uit gist (‘yeast’) is (alhoewel ook daar verschil in kwaliteit kan zijn). Soms wordt er toegevoegd ‘uit S. Cervisiae’ of staat er ‘organische selenium’. In brokken is dit helaas erg moeilijk te vinden.



Bronnen

Voedingscentrum: Seleen

Wikipedia: Seleen

Dog Food Advisor: Sodium Selenite in Dog Food — Vital Nutrient or Dangerous Toxin?

Wycherly, B. J., Moak, M. A., & Christensen, M. J. (2004). High dietary intake of sodium selenite induces oxidative DNA damage in rat liver. Nutrition and cancer, 48(1), 78-83.

Rayman, M. P. (2004). The use of high-selenium yeast to raise selenium status: how does it measure up?. British Journal of Nutrition, 92(4), 557-573.