Zijn kattenbrokken slecht voor je kat? 7 gezondheidsrisico’s van droogvoer

Een kat is een verplichte carnivoor. Hij hoort vlees te eten en daaruit kun je basisregels opstellen: veel dierlijke eiwitten, weinig koolhydraten en vocht in het eten. Droogvoer – kattenbrokjes – voldoen hier in de verste verte niet aan. Om brokjes te maken is zetmeel nodig en dat komt uit een vorm van granen, rijst of soms groenten. Hierdoor bevat het minder eiwitten en meer koolhydraten. Bovendien zijn kattenbrokken droog: per definitie bevat het minder dan 14% vocht. Bovendien zijn brokjes een zeer bewerkt product. Dat lijkt totaal niet op het natuurlijk prooidier van de kat.

Het gevolg is dat het verteringsstelsel van de kat moeite krijgt met zijn eten. De kans op verschillende medische aandoeningen wordt daardoor hoger. Ik schrok hier best wel van en ik heb hierom het dieet van mijn kat helemaal omgegooid.

“Mijn kat doet het prima op brokjes!”

Op internet lees ik vaak het commentaar: “Mijn kat krijgt altijd al brokjes en is al 15 jaar / heel oud. Wat een onzin!”. Zeker als je ziet dat je kat de brokjes lekker oppeuzelt en zijn neus ophaalt voor blikvoer, is de keuze snel gemaakt. “Mijn kat vindt alleen brokjes lekker.”

Een kat vindt brokjes te pruimen, omdat het overgoten is met smaak- en geurstoffen, zodat het brokje smaakt en ruikt naar vlees. Maar er is een reden waarom ze niet aan onze groenten in de boodschappentas knabbelen – dat is volgens de kat geen eten.

Daarnaast zijn risico’s vaak moeilijk te begrijpen. Zelfs met een risico van 99% is er nog steeds een 1% kans dat er niets gebeurt. Zo kunnen katten op brokjes 21 jaar worden en katten op ander voer vroegtijdig overlijden. Een verhoogd risico betekent een grotere waarschijnlijkheid, niet dat iets per definitie gebeurt. Bovendien gaat het altijd goed met je kat, totdat het niet meer goed gaat.

Bovendien gaat het altijd goed met je kat, totdat het niet meer goed gaat.

Ziekten sluipen er meestal stiekem in. Het duurt een lange periode voordat ze zichtbaar wordt. Bovendien kan een kat zijn pijn goed verborgen houden voor ons. Daardoor valt het soms pas te laat op dat er iets mis is. Het feit dat je vandaag de dag doorkomt, wil niet zeggen dat het een goede beslissing is voor morgen. Ook al is dat vaak ontzettend lastig!

#1 Constante milde uitdroging

Katten zijn van nature woestijndieren. Hun dorstreflex is laag en ze kunnen goed tegen dorst. Hun tong (manier van drinken) niet gemaakt om water te drinken, want ze krijgen normaal hun vocht uit hun prooi. Ze drinken daarom niet erg veel.

Katten hebben ongeveer 44-66ml water per kilo lichaamsgewicht nodig. Droogvoer bestaat maar uit 5-10% water, terwijl natvoer vaak voor meer dan 75% water bestaat. Zelfs al drinken katten op droogvoer meer dan katten op natvoer, dan krijgt de kat op natvoer nog steeds twee keer zoveel water binnen! Het is gewoon erg moeilijk voor ze om voldoende water bij te drinken om het weinige vocht in de brokjes te compenseren.

Daardoor zijn veel katten dus constant mild uitgedroogd. Dit heeft effect op de algehele gezondheid, maar extra op de blaas, nieren en urinewegen. Geef dus liever natvoer. Het beste natvoer heb ik in mijn voerlijsten voor je verzameld (zie menu van de website).

#2 Blaas en urinewegaandoeningen

Urinewegaandoeningen komen veel voor bij katten, zeker bij katers door hun langere plasbuis. Vaak heeft dat te maken met kleine steentjes (struviet). Dit komt vaker voor bij katten die alleen maar droogvoer eten. Daarvoor zijn twee redenen.

Ten eerste: De urine van de kat is behoorlijk geconcentreerd. Zonder voldoende water, wordt dit nog geconcentreerder. Elke onbalans in mineralen heeft daardoor een grotere kans om samen te klonteren tot kristallen. Als een kat voldoende gehydrateerd is, stroomt er meer water door de urinewegen. Daardoor worden afvalstoffen vaker afgevoerd (lees: plassen) en wordt de urine meer verdunt. Hierdoor vormen zich minder snel klontjes.

Ten tweede: Naast meer water is het belangrijk dat het voer met name uit vlees bestaat en niet uit granen. Granen maken namelijk de urine minder zuur, waardoor gruis/stenen (verstoppingen) zich makkelijker vormen. Tevens zorgt een minder zure omgeving in de blaas dat bacteriën vrijer spel hebben, waardoor de kans op een blaasontsteking ook toeneemt.

Meer water en minder planten (granen, groenten) in de voeding verkleint de kans op:

• Blaasgruis of blaasstenen
• Verstoppingen in de urinewegen door kristallen (van de nieren tot de plasbuis)
• Blaasontstekingen of een geïrriteerde blaas
• Infecties aan de urinewegen

Als het echter de andere kant opgaat, kan je kat veel pijn hebben. Eenmaal bij de dierenarts moeten er vaak procedures worden uitgevoerd om je huistijgertje te helpen. Als je te laat bent, kan het leiden tot het scheuren van de blaas. Dit kan leiden tot een zeer pijnlijk dood voor de kat (ik wilde dat ik het overdreef, maar nee, dit kan echt het gevolg zijn...)

#3 Nierfalen

Door de hoge concentratie aan granen in de kattenbrokjes, moeten de nieren harder werken om deze stoffen af te voeren. Ze worden omgezet in ammoniak en uitgescheiden door de nieren, maar de nieren worden onnodig zwaar belast. Ook hier heeft het gebrek aan water enorme impact.

Kristallen en stenen kunnen overigens ook ontstaan in de nieren. Dit is nog ernstiger dan in de blaas, omdat de nieren zoveel moeilijker te bereiken zijn in een operatie. Dit kan ertoe leiden dat de nieren niet meer goed werken of zelfs er helemaal mee stoppen. Nierfalen is een van de meest voorkomende aandoeningen onder oudere katten (10+) volgens het rapport van Banfield dierenziekenhuizen.

#4 Overgewicht

Onderzoek wijst uit dat tegenwoordig bijna 50% van de katten overgewicht hebben. Dat is schrikbarend hoog en alarmerend en niet schattig of grappig! Hoe komen katten massaal te dik?

Allereerst zijn er tegenwoordig zoveel katten te dik, dat we dit als het nieuwe normaal zijn gaan zien. Op de Body Condition Score gaf 50% een 4 aan (op een schaal van 5), waarbij slechts 17% hiervan zich bewust was dat dit te dik is (PDSA Paw Report 2017).

Ten tweede komt dit omdat met name kattenbrokjes op basis van ‘free feeding’ gebeurt: Er is de hele dag eten beschikbaar. En dit eten ruikt en smaakt lekker! Alsof de hele dag lekkere snoepjes voor je staan: beheersing wordt wel heel moeilijk. Zeker bij een indoor-kat die zich verveeld en minder actief is, kan eten tijdverdrijf worden (niet gezegd dat outdoor katten wel altijd een gezond gewicht hebben!). Overeten is dan makkelijk. Calorierestrictie (met mate) is één van de belangrijkste dingen die je kunt doen voor een lang leven, terwijl deze methode eigenlijk het tegenovergestelde doet.

Ten derde zit in droogvoer koolhydraten. Dat moet wel, want de zetmeel uit de koolhydraten hierin zorgt ervoor dat het een brokje wordt. Echter is het lastig voor je kat om grote hoeveelheden koolhydraten goed af te breken: zijn carnivore lichaam is ingesteld op de afbraak van eiwit (vlees) en niet op koolhydraten (planten). Om hier toch iets mee te doen, wordt een groot gedeelte omgezet in vet

.

Gevolgen van overgewicht en obesitas

Net als bij mensen, is overgewicht ook bij de kat niet zonder gevaren en medische gevolgen. Er is een verhoogd risico op:

• Suikerziekte
• Zichzelf niet meer goed kunnen verzorgen (wassen) - en dus een slechtere of zelfs vervilte vacht
• Hart- en vaatziekten
• Moeite met ademhalen
• Pijn tijdens het bewegen, overbelasting van gewrichten en artritis
• Kanker
• Vertraagde wondheling en huidaandoeningen
• Oververhitting

In totaal is overgewicht en obesitas gelinkt aan maar liefst  20 ziekten die een lang en gezond leven drastisch in de weg kunnen staan!

Als er een operatie gedaan moet worden, zijn de anesthesierisico’s groter en is de operatie moeilijker door het (buik)vet.

En overgewicht kost je gewoon geld. Dit Amerikaanse onderzoek (Banfield State Health Report - Overweight Pets) laat zelfs zien dat je als eigenaar 36% meer geld kwijt bent aan diagnostische procedures als je een kat hebt met overgewicht versus een kat met een gezond gewicht.

#5 Diabetes: Suikerziekte bij katten

In Nederland zijn er ongeveer 20.000 suikerkatten en dit aantal groeit langzaamaan. Bij katten die hun hele leven brokjes hebben gehad komt suikerziekte vaker voor. Hoe kan dit?

De alvleesklier maakt insuline aan om koolhydraten af te breken. Omdat in brokjes zoveel koolhydraten zitten (30-50%, in een prooidier maar 3-5%), moet de alvleesklier van de kat extreem hard aan het werk om insuline te blijven aanmaken. Het kan wel tot 12 tot 24 uur duren voordat de glucose en insuline niveaus weer terug naar normaal zijn. Dit put de insuline uit en zorgt ervoor dat cellen minder gevoelig worden voor insuline.

Ondertussen vernietigt de hoge bloedsuikerspiegel de bètacellen in de alvleesklier die insuline aanmaken. Op lange termijn kan dit resulteren in diabetes type 2. Tel hierbij op dat brokjes vaak de hele dag blijven staan door ‘free feeding’ waardoor er maar koolhydraten blijven binnen komen... De alvleesklier heeft geen schijn van kans om tot rust te komen

En het wordt nog erger als je kat al overgewicht heeft. Vetcellen maken namelijk substanties aan waardoor andere cellen resistent worden voor insuline. Daardoor wordt het risico op suikerziekte nog groter.

#6 Inflammatory Bowel Disease – IBD

IBD is een verzamelnaam voor aandoeningen waarbij de darmen ontstoken zijn. Diarree, overgeven, gewichtsverlies en lethargie kunnen symptomen zijn die zich voordoen.

Hoewel vaak de oorzaak niet goed aangewezen kan worden, wordt aangenomen dat de opbouw van plantaardige en synthetische substanties de darmen zodanig kunnen irriteren dat deze ontstoken raakt. Plantaardige vezels bijvoorbeeld kunnen zorgen voor een onnatuurlijk bacteriegroei in de darmen. Hierdoor kan gas (scheetjes) ontstaan en kunnen de darmen hun werk niet meer goed doen.

#7 Allergieën

Sommige katten zijn of worden ‘spontaan’ allergisch voor hun katteneten. Granen, soja en andere plantaardige bestanddelen kunnen ervoor zorgen dat er een overreactie ontstaat op het eten met allerlei symptomen:

• Diarree
• Eczeem
• Jeuk

Gedacht wordt dat deze allergieën kunnen ontstaan als reactie op de granen in het katteneten, maar ook de toevoegingen. Denk bijvoorbeeld aan de smaak- en kleurstoffen, gluten uit granen en conserveringsmiddelen. Tevens is bekend dat vis, rund en kip de top 3 allergenen zijn voor katten en deze worden veelvuldig gebruikt in commercieel kattenvoer (dus niet alleen in brokjes, maar ook in natvoer).

Kattenbrokjes promoten niet de optimale gezondheid

Alhoewel katten op brokjes niet omvallen, promoot het ook niet de optimale gezondheid. Bovenstaande zijn serieuze aandoeningen waarbij je kat pijn heeft, zijn gezondheid wordt aangetast en zijn leven zelfs verkort. In de onderzoekswereld wijst het er steeds meer op dat voer met dierlijke proteïne, voldoende water en weinig koolhydraten (en andere ‘troep’) het risico op deze aandoeningen verkleint.

Natuurlijk zeg ik niet dat deze aandoeningen niet kunnen ontstaan als je kat alleen nog maar natvoer of vers voer krijgt. En kattenbrokjes zijn beter dan een ongebalanceerde rauwe voeding, want dit kan ook tot serieuze problemen leiden. Maar als kunt kiezen, en je wilt niet vers voeren, ga dan voor een goede natvoer. Deze bevat voldoende vocht, veel dierlijke eiwitten en weinig koolhydraten die al een hoop gezondheidsrisico's kan verkleinen.

Het is een kwestie van nu betalen voor goed voer, of later meer betalen dierenarts behandelingen en de emotionele pijn dat het niet goed gaat met je kat. Waarom zou je het dan niet overstappen naar natvoer of vers?

Bronnen

Waltham Dietary Water (Okt. 2011): Scientists discover dietary moisture window that boosts urinary tract health in cats

Dr. Pierson: Feeding Your Cat: Know the Basics of Feline Nutrition

Segev, G., Livne, H., Ranen, E., & Lavy, E. (2011). Urethral obstruction in cats: predisposing factors, clinical, clinicopathological characteristics and prognosis. Journal of feline medicine and surgery, 13(2), 101-108.

Markwell, P. J., Buffington, C. T., Chew, D. J., Kendall, M. S., Harte, J. G., & DiBartola, S. P. (1999). Clinical evaluation of commercially available urinary acidification diets in the management of idiopathic cystitis in cats. Journal of the American Veterinary Medical Association, 214(3), 361-365.

Dr. Pierson: Urinary Tract Disease (onder andere Opies Story)

Funaba, M., Uchiyama, A., Takahashi, K. I., Kaneko, M., Yamamoto, H., Namikawa, K., ... & Abe, M. (2004). Evaluation of effects of dietary carbohydrate on formation of struvite crystals in urine and macromineral balance in clinically normal cats. American journal of veterinary research, 65(2), 138-142.

PETmd: Inflammatory Bowel Disease (IBD) in Cats

Banfield Pet Hospitals (2016) State Health Report ( PDF)

PDSA Paw Report 2017, The essential insight into the wellbeing of UK pets ( PDF)

Pierson (DVM): Feline Obesity – Why are there so many fat cats?

Zoran, D. L. (2002). The carnivore connection to nutrition in cats. Journal of the American Veterinary Medical Association, 221(11), 1559-1567.

Banfield Pet Hospitals (2017) State Health Report - Overweight Pets ( PDF)

De Suikerkat: Diabetes bij de kat

Farrow, H., Rand, J. S., Morton, J. M., & Sunvold, G. (2012). Postprandial glycaemia in cats fed a moderate carbohydrate meal persists for a median of 12 hours—Female cats have higher peak glucose concentrations. Journal of feline medicine and surgery, 14(10), 706-715.

Rand, J. S., Fleeman, L. M., Farrow, H. A., Appleton, D. J., & Lederer, R. (2004). Canine and feline diabetes mellitus: nature or nurture?. The Journal of nutrition, 134(8), 2072S-2080S.